www.tres.pl - Baza wiedzy Trawers ERP - Spis treści
Koszty w procesie wytwarzania 1. Podstawowe pojęcia 2. Rodzaje kosztów 3. Koszty normatywne, planowane i rzeczywiste 3.1 Opis ogólny 3.2 Źródła kosztów normatywnych 3.3 Źródła kosztów planowanych 3.4 Źródła kosztów rzeczywistych 4. Porównanie kosztów planowanych i rzeczywistych Porównanie kosztów rzeczywistych narastająco Porównanie kosztów rzeczywistych wg zaawansowania 5. Produkcja w toku 6. Zestawienia Koszty materiałów Wartość odpadów Udział kosztów materiałów w wartości sprzedaży 7. Przykład: Przepływ kosztów materiałów 8. Tematy powiązane 1. Podstawowe pojęcia koszty wytwarzania (produkcji) Koszty wytwarzania (produkcji) obejmują koszty materiałów i koszty przekształcenia materiałów w produkty, takie jak koszty narzędzi i koszty robocizny zaangażowanej w produkcję. Kalkulacja (wycena) kosztów wytwarzanych produktów jest bardziej złożona i szczegółowa niż kalkulacja (wycena) towarów handlowych. Kalkulacja obejmuje nie tylko koszt materiałów (surowców) zakupionych do wytworzenia produktów, lecz także koszt robocizny, koszty ogólne zakładu, koszty użytych maszyn i oprzyrządowania. Może także obejmować koszty pod-zespołów (pół-wyrobów) wytworzonych w innych, wcześniejszych procesach (operacjach). dokumenty (transakcje) kosztowe Dokumenty w produkcji reprezentują zdarzenia gospodarcze, które mają wpływ na stan ilościowy i wartościowy w kartotekach zleceń produkcyjnych, na stan zapasów magazynowych: materiałów, pół-wyrobów wyrobów gotowych oraz ewidencję kosztów rzeczywistych (rejestrowanych) zleceń produkcyjnych. Transakcje produkcyjne kalkulacja kosztów wytworzenia (en: Product Cost Estimate) Obliczanie kosztów (oraz ceny) wytworzenia produktu lub wykonania usługi. Możliwość obserwowania zmian poszczególnych składowych na koszty końcowe. Kalkulacja kosztów wytworzenia kosztów narzuty (en: Overhead rates, Mark-up rates, Surcharges) Procentowe narzuty kosztów do poszczególnych rodzajów kosztów. Koszty pośrednie kosztów rozliczanie (en: Allocation of costs , de: Kostenzuordnung) Rozliczenie kosztów produkcji w celu uzyskania informacji o nakładach ogólnych i jednostkowych oraz o składowych poniesionych kosztów wg miejsc powstawania, wg nośników i wg działań (operacji). Koszty produkcji na przykładach koszty jednostkowe (en: Per part) Koszty odniesione do jednostki zapasu. * własne * struktury * obliczanie kosztów struktury (en: Cost roll-up) Obliczanie kosztów normatywnych wycena przychodu wyrobu lub wykonania usługi Cena jednostkowa i wartość przychodu, wynika z przyjętej metody wyceny. Metody: [ ] koszty normatywne (standardowe) (en: Standard costs, de: Standardkosten) [ ] koszty planowane (en: Estimated Costs, de: Geschätzte Kosten) [ ] koszty rzeczywiste (zarejestrowane) (en: Actual Cost, de: Istkosten) [ ] cena ewidencyjna Wycena przychodu z produkcji 2. Rodzaje kosztów (en: Cost element, de: Kostenart KOA) Koszty klasyfikowane są na rodzaje wg ich natury, np. koszty materiałów, robocizny, operacji obcych, narzuty itp. W programie Trawers identyfikowane są następujące koszty w podziale na rodzaje: [v] Materiały [v] Robocizna [v] Prace przygotowawcze [v] Operacje obce [v] Pośrednie stałe [v] Pośrednie zmienne [v] Transport Koszty te, w podziale na rodzaje zapisywane są: a) w karcie produktu w kartotece KIM b) w karcie zlecenia w ZP KIM: Koszty własne i koszty struktury a) W karcie KIM zapisane są normatywne koszty wytworzenia produktu ------------------------------------------------------------- Koszty własne Koszty struktury Rodzaj kosztu This level cost Rolled-up cost -------------- ------------- --------------- Materiały .... (Material) 0,00 3 249,80 Robocizna .... (Labor) 949,94 1 949,94 Prace przygot. (Setup) 2,80 22,80 Operacje obce (Outside process) 700,00 700,00 Pośrednie stałe (Fixed Overhead) 409,83 409,83 Pośrednie zmienne(Variable Overhead) 340,71 340,71 Transport .......(Freight) 0,00 Ogółem koszt normatywny: 6 673,08 ------------------------------------------------------------- Zlecenie: Koszty planowane i rzeczywiste b) W karcie zlecenia w ZP zapisane są koszty planowane, rzeczywiste i różnica ---------------------------------------------------------------------- Rodzaj kosztu Planowane Rzeczywiste Różnica - % - ------------------ ---------- ----------- ---------- ------ Materiały ........ 579,807.88 838,300.06 -58,492.18 107.50 Robocizna ........ 9,234.10 13,140.00 -3,905.90 142.30 Prace przygotow .. 2,025.12 0.00 2,025.12 0.00 Operacje obce .... 0.00 0.00 0.00 0.00 Pośrednie stałe .. 14,559.94 29,284.72 -10,724.78 173.60 Pośrednie zmienne 0.00 0.00 0.00 0.00 Dodatkowe operacji 0.00 0.00 0.00 0.00 Dodatkowe zlecenia 0.00 0.00 0.00 0.00 Razem 805,627.04 876,724.78 -51,097.74 108.83 ---------------------------------------------------------------------- 3. Koszty normatywne, planowane i rzeczywiste 3.1 Opis ogólny ----------------- Koszty normatywne <-----------------<---- Kartoteka indeksów KIM ----------------- o--v | v | Kartoteka zleceń w ZP | o-------------o-----------<---o * specyfikacja materiałowa v v v o * specyfikcja operacji ---------------- ------------------ Koszty planowane Koszty rzeczywiste ---------------- ------------------ ^ | | | o | --------------------------------- | zarejestrowane koszty rzeczywiste | --------------------------------- | * koszty materiałów | * koszty bezpośrednie operacji własnych | * koszty pośrednie | * koszty operacji obcych | | | | | ------------------- | o---<-- Różnica -->---o ---------o--------- v Różnica między kosztami planowanymi a rzeczywistymi widziana w kartotece zleceń w ZP Zakładki: Koszty (ogólnie) i Koszty specyfikacji Koszty normatywne Koszty względnie stałe, zmieniane tylko okresowo. Stosowane są do wyceny komponentów i całego produktu, dla potrzeb kalkulacji cen sprzedaży oraz dla wyceny kosztów wytwarzania. Koszty normatywne gromadzone są w kartach indeksów KIM materiałów i wyrobów. Koszty normatywne powinny być okresowo zmieniane, np. wg kosztów ostatnich przychodów lub zakupów lub wg średniej wartości zapasów. Koszty planowane Koszty zapisane w kartotece zleceń w ZP na podstawie kosztów normatywnych. Znajdują się w specyfikacji materiałowej i specyfikacji operacji. Zapisy powstają podczas tworzenia specyfikacji materiałowej i operacji przed otwarciem zlecenia i przed skierowaniem do produkcji. Koszty rzeczywiste (rejestrowane) Koszty rejestrowane dokumentami produkcyjnymi. Zmieniają się. Zależą od aktualnych cen materiałów i innych czynników produkcji. Koszty rzeczywiste (zarejestrowane) gromadzone są także w kartotece zleceń w specyfikacji materiałowej i specyfikacji operacji zlecenia. Zapisy powstają podczas rejestrowania dokumentów (transakcji), tj. wydania materiałów, rejestrowania robocizny z narzutami, kosztów dodatkowych itd. Koszty planowane i rzeczywiste mogą się różnić. Różnica stanowi podstawę do analizy, czy przyjęto prawidłowe założenia normowania i wyceny. JC Raporty. Koszty zleceń 3.2 Źródła kosztów normatywnych Koszty względnie stałe, zmieniane tylko okresowo. Zapisane w kartach KIM ------------------------------- Rodzaj kosztu Normatywne Źródło informacji ------------------ ---------- ----------------- Materiały ........ 579,807.88 <-- Ceny zakupu materiałów + BOM Robocizna ........ 9,234.10 <-- Operacje + stawki stanowisk Prace przygotow .. 2,025.12 <-- Operacje + stawki stanowisk Operacje obce .... 0.00 <-- Operacje + koszty usług Pośrednie stałe .. 14,559.94 <-- Operacje + stawki narzutów Pośrednie zmienne 0.00 <-- Operacje + stawki narzutów ------------------------------- 3.3 Źródła kosztów planowanych Koszty zapisane w kartotece zleceń na podstawie kosztów normatywnych. Zapisane w kartach zleceń ------------------------------- Rodzaj kosztu Planowane Źródło informacji: (karty KIM) ------------------ ---------- ----------------- Materiały ........ 579,807.88 <-- Karty KIM + zmiany Robocizna ........ 9,234.10 <-- Karty KIM + zmiany Prace przygotow .. 2,025.12 <-- Karty KIM + zmiany Operacje obce .... 0.00 <-- karty KIM + zmiany Pośrednie stałe .. 14,559.94 <-- karty KIM + zmiany Pośrednie zmienne 0.00 <-- karty KIM + zmiany Dodat operacji 0.00 Dodat zlecenia 0.00 ------------------------------- 3.4 Źródła kosztów rzeczywistych (rejestrowane) Koszty rejestrowane dokumentami produkcyjnymi. Zapisane w kartach zleceń ------------------------------- Rodzaj kosztu Rzeczywiste Źródło informacji (dokumenty ZP) ------------------ ----------- ----------------- Materiały ........ 838,300.06 <-- RO Wydanie materiałów na produkcję Robocizna ........ 13,140.00 <-- KR Karta robocizny (operacji) Prace przygotow .. 0.00 <-- KR Karta robocizny (operacji) Operacje obce .... 0.00 <-- KU Koszty oper obcych Pośrednie stałe .. 29,284.72 <-- KR Karta robocizny (operacji) Pośrednie zmienne 0.00 <-- KR Karta robocizny (operacji) Dodatkowe operacji 0.00 <-- KD Koszty dodatkowe operacji Dodatkowe zlecenia 0.00 <-- KN Koszty dodatkowe zlecenia ------------------------------- 4. Porównanie kosztów planowanych i rzeczywistych Koszty planowane i rzeczywiste powinno porównywać się na wszystkich etapach realizacji zleceń produkcyjnych. Wykryte różnice powinny być analizowane. W rezultacie trzeba zmienić dane normatywne, np. koszty standardowe materiałów lub normy czasowe operacji. Czasami warto przerwać realizację zleceń, aby nie powiększać strat. Porównanie kosztów rzeczywistych narastająco Są zestawienia prezentujące koszty całej planowanej ilości produktu (całego zlecenia) z kosztami rzeczywistymi narastająco, tzn. wszystkie zarejestrowane koszty, niezależnie od liczby wykonanych wyrobów. --> ZP > Kartoteka zleceń, zakładka: Koszty [ZP_KZL40] Kartoteka zleceń --> JC > Koszty zleceń [JC_ZKO11] --> JC > Sumaryczne koszty zleceń [JC_ZKO17] JC Raporty. Koszty zleceń Porównanie kosztów rzeczywistych wg zaawansowania Są zestawienia prezentujące koszty planowane, w proporcji do stopnia zaawansowania produkcji. Jako poziom (procent) zaawansowania (en: Percent of completion) można przyjąć: * ilość wykonanych wyrobów * wartość poniesionych kosztów * ilość zarejestrowanych godzin robocizny --> JC > Zaawansowanie zleceń [JC_ZZE30] --> JC > Planowane koszty i zyski [JC_ZZE10] JC Raporty.Koszty zleceń Przykład Produkuję wyroby. Po wytworzeniu przyjąlem do magazynu 10 sztuk. Czy mogę ustalic jakie były koszty wytworzenia 1 sztuki wyrobu. W rozbiciu na rodzaje kosztów: Materiały, Robocizna, ... itd. Zestawienie: JC > Raporty. Koszty zleceń > Koszty zleceń [JC_ZKO11] prezentuje jednostkowe oraz całkowite koszty planowane i rzeczywiste. Można je przedstawić w postaci szczegółowej lub w postaci ogólnej, przedstawiającej sumy wszystkich rodzajów kosztów danego zlecenia produkcyjnego. Omówienie Zlecenie -------- Łącznikiem między dokumentami (transakcjami) są zlecenia. W każdym dokumencie jest numer zlecenia. Łatwo jest wyszukać dokumenty przychodu wyrobu (i jego wycenę) oraz dokumenty wykorzystanych zasobów produkcyjnych: materiałów, nakładów pracy, kosztów pośrednich i dodatkowych. Suma wartości wszystkich dokumentów związanych z danym zleceniem tworzy koszt wytworzenia wyrobów powstałych w danym zleceniu. Dokumentu takie można obejrzeć na zestawieniu: ZP > Dokumenty > Dokumenty tabelarycznie [ZP_ZDC10] Podaje się numer zlecenia, program wyszukuje dokumenty związane z podanym zleceniem i wyświetla dokumenty (transakcje). Przycisk [+] na kolumnie: Wartość wyświetla sumę wartości wszystkich dokumentów tj. koszt wytworzenia wszystkich wyrobów. Ten koszt można obejrzeć w wielu innych miejscach programu, np. na karcie zlecenia oraz w module: JC > Koszty > Koszty zleceń. Gdy, np. koszty poniesione na zlecenie wynoszą 1,2 miliona a wyprodukowano 40 szt, to można obliczyć koszt 1 sztuki. Koszt 1 sztuki = 1,2 mln / 40 = 30 tys PLN W momencie przyjmowania do magazynu, program dzieli koszt zlecenia przez liczbę sztuk i po tak obliczonej cenie przyjmuje wyrób do magazynu. Jest to cena jednostkowa (koszt jednostkowy). Koszty w podziale na rodzaje ---------------------------- A jak ustalić jednostkowe koszty wytworzenia w podziale na rodzaje ? W programie Trawers ERP koszty identyfikowane są w podziale na rodzaje: [v] Materiały [v] Robocizna [v] Prace przygotowawcze [v] Operacje obce [v] Pośrednie stałe [v] Pośrednie zmienne Identyfikator rodzaju znajduje się w pozycji każdego dokumentu. Program może zsumować wartości dokumentów należących do poszczególnych rodzajów kosztów. W zestawieniu: ZP > Dokumenty > Dokumenty tabelarycznie [ZP_ZDC10] identyfikator rodzaju jest w kolumnie [Ro], np. RO (Rozchód materiałów), KR (Robocizna), KU (Operacje obce), Z1 (Zwrot materiałów). Np. gdy wartość RO (Wydanie materiałów) minus Z1 (Zwrot materiałów) wynosi 900 tyś, to po podzieleniu przez 40 (liczba wyrobów) koszt jednostkowy materiału zużytego na wyrób wynosi: 22 500 PLN. Podobnie można obliczyć koszty jednostkowe pozostałych rodzajów. Taką metodę obliczeń zastosowano w zestawieniu: JC > Raporty > Koszty > Koszty zleceń [JC_ZKO11] Zestawienie prezentuje jednostkowe oraz całkowite koszty planowane i rzeczywiste. Można je przedstawić w postaci szczegółowej lub w postaci ogólnej, przedstawiającej sumy wszystkich rodzajów kosztów danego zlecenia. 5. Produkcja w toku Produkcja w toku (en: WIP Work in Process), to jest wartość poniesionych nakładów na produkcję, która nie została zakończona, tzn. nie wróciła do magazynu w formie produktów wytworzonych. ----------------------------------------------------------- - Koszty rzecz -- --- Zakończona -- ---- W toku ---- ----------------------------------------------------------- 7,912.66 3,091.12 4,821.54 ----------------------------------------------------------- ---(1)-- ---(2)-- ---(3)-- (1) Koszty poniesione rzeczywiste (zarejestrowane w dokumentach) (2) Wartość produktów przyjętych do magazynu (3) = (1)-(2) Wartość produkcji w toku (1) Tu są koszty materiałowe, operacyjne, narzuty kosztów pośrednich itp. np. 100 PLN (2) Tu jest wartość wytworzonych produktow wg przyjętej wyceny: wg kosztów [P] planowanych, [R] rzeczywistych (zarejestrowanych), [N] normatywnych, [E] ceny ewidencyjnej, np. 60 PLN (3) Różnica (1) - (2), to jest produkcja w toku tj. 100 - 60 = 40 PLN PS: Może być też wartość ujemna (-40). Koszty 60 a przychód 100 JC Raporty. Koszty zleceń Kiedy zlecenie wykazuje produkcję w toku ? Czy zlecenie zakończone powinno mieć zerową wartość produkcji w toku ? Jakie materiały pozostały na produkcji w toku ? Jak ustalić wartość produkcji w toku ? Jak rozliczyć produkcję w toku ? Odpowiedzi na te pytania i wiecej informacji nt. Produkcja w toku Patrz: Koszty. Produkcja w toku 6. Zestawienia Koszty materiałów JC > Koszty > Koszty materiałów [JC_ZKO14] Koszty materiałów wykorzystanych w zleceniach produkcyjnych JC Raporty. Koszty zleceń Wartość odpadów JC > Materiały > Wartość odpadów [JC_ZMA20] Wartość odpadów materiałów przyjętych do magazynu odpadów Wartość odpadów zmniejsza koszty materiałowe zlecenia JC Raporty. Koszty zleceń ZP > Karta zlecenia > Koszty: raport WIP wg dokumentów [ZP_KZL20] (zakładka) Udział kosztów materiałów w wartości sprzedaży Program prezentuje udział kosztów materiałowych (z podziałem na krajowe i zagraniczne) w wartości sprzedaży wyrobów. Podział materiałów ze względu na pochodzenie, ma znaczenie ze względu na potrzebę ustalenia świadectwa pochodzenia (en: Certificate of Origin, de: Ursprungszeugnis) JC > Materiały > Materiały w wartości sprzedanej [JC_ZMA31] JC Raporty. Koszty zleceń 7. Przykład: Przepływ kosztów materiałów Planowanie --> Produkcja --> Sprzedaż PLANOWANIE -- KIM ---------------- -- BOM ---------- Koszty własne MATER o - komponent 1 Koszty struktury tMATER <--- RollUp <--- o - komponent 2 ----o ----------------- o - ... | ---o------------- | | | (1) | o-----<------------------------<--------o | | (2) | | PRODUKCJA | v - Specyfikacja ----- Materiałowa --- Koszty planowane Koszty rzeczywiste eMATCst aMATCst ---------------- --o--------------- | ^ | | | | (3) v | --- Dok rozchodu materiałów --- o------o | o - RO 1 | o------<---- o - RO 2 | o - ... v ------------------------------- | (4) | | | | --- Dok przychodu wyrobu PR --- | Wartość dokumentu o-->--o jCost ---o--------------------------- | | (5) | | v ----- Zapasy wyrobów ---- Kartot mag KSOM <-------- Wartość zapasów Kartot KIM ZkCena <--------------- Cena ost przychodu (wycena szacunkowa) ----------o-------------- | | | SPRZEDAŻ | | (6) | v --- Dok rozchodu wyrobu ------ Wartość dokumentu RO (wg metody wyceny) ------------------------------ (1) Obliczanie kosztów własnych materiałów (w kosztów nabycia) Obliczanie kosztów sumarycznych struktury produktu wg BOM (2) Ustalanie kosztów planowanych produktu: specyfikacja materiałowa (3) Gromadzenie poniesionych kosztów rzeczywistych wg dokumentów rozchodu (4) Rejestacja dokumentu przychodu wytworzonego produktu do magazynu (5) Zwiększenie wartości zapasów magazynowych o przyjęty produkt (6) Sprzedaż produktu. Zmniejszenie wartości zapasów magazynowych wg metody wyceny rozchodu 8. Tematy powiązane Obliczanie kosztów normatywnych Wycena przychodu z produkcji Koszty pośrednie Obliczanie kosztów operacji Kalkulacja kosztów wytworzenia Panel sterowania zleceniami Stanowiska pracy JC Raporty. Koszty zleceń Koszty produkcji na przykładach Słowa kluczowe #Produkcja-Kalkulacje #Produkcja-Koszty
www.tres.pl - Baza wiedzy Trawers ERP - Spis treści